මහා කාරුණික පරම දයාබර අල්ලාහ්ගේ නාමයෙනි!
දරුවන්ට නමක් තබන විට ඉස්ලාමීය උසස් මඟ පෙන්වීම් කුමක්ද? යනු සාකච්ඡුා කිරීමයි මෙම ලිපියේ අරමුණ:
”අල්ලාහ් ප‍්‍රිය කරන නාමයන් අබ්දුල්ලාහ්, අබ්දුර් රහ්මාන්” යනුවෙන් නබි (සල්* තුමන් ප‍්‍රකාශ කළහ. (මූලාශ‍්‍රය: මුස්ලිම්*.
කෙනෙකු තම දරුවාට නමක් තබන විට අල්ලාහ් ප‍්‍රිය කරන නාමයන් තැබීම කෙරෙහි ඉතා සැළකිලිමත් විය යුතුයි.
නම තැබිය යුත්තේ කවදාද?
”(ගෙවි ගිය* රාත‍්‍රියේ මට පිරිමි දරුවෙකු ලැබිනි. එයට මාගේ මුත්තාවන ඉබ්රාහීම් (අෙලෙ* ගේ නම තැබුවෙමි” යනුවෙන් නබි (සල්* තුමන් ප‍්‍රකාශ කළහ. (මූලාශ‍්‍රය: මුස්ලිම්*.
බුහාරි වැනි මූලාශ‍්‍රයන්හි සඳහන් වන දීර්ඝ පුවතක ”අබූ උෙසෙද් මාලික් ඉබ්නු රබීආ (රලි* තුමන්, තම පුතු නුවන්ට උපත ලැබූ විගස නමක් තැබු බව සඳහන් වෙයි.
ඉහත සඳහන් පුවත් දෙක තුළින් දරුවෙකු උපත ලැබූ එම අවස්ථාවෙහිම නමක් තැබිය හැකි බව තහවුරු වේ.
දරුවා උපත ලද හත් වැනි දින නමක් යෙදීමට ද සාධක පවති: සමුරා (රලි* තුමන් විස්තර කරයි: ”සෑම දරුවෙකුම අකීකාවට භාරකරනු ලැබූවන් වේ. ඒ වෙනුවෙන් හත් වැනි දින කැප කරන්න. ඒ දිනම නමක් තබන්න. දරුවාගේ හිස කෙස් ඉවත්කරන්න” යනුවෙන් නබි (සල්* තුමන් පැවසූහ (මූලාශ‍්‍රයන්: අබූදාවුද්, ඉබ්නු මාජා, තිර්මිදි*.
දරුව උපත ලද 40 වැනි දින විශේෂයෙන් සැමරීමට හෝ එහි ආගමික චාරිත‍්‍ර පැවැත්වීමට කිසිදු සාධකයක් ඉස්ලාම් තුළ නොමැත. මෙය නබි (සල්* තුමන්ගේ කිසිදු ආදර්ශයක් නොමැති නොමඟ යවන කි‍්‍රයාවකි.
ලස්සන, හොඳ අර්ථයකින් යුත් නමක් තැබීම:
කෙනෙකු හඳුනා ගැනීම සඳහා නම මූලික වන බැවින්, එම නම ලස්සන අර්ථයක් ඇති නමක් වශයෙන් තබා ගැනීම නබි (සල්* තුමන්ගේ මග පෙන්වීම වේ.
”ඔබ අවසාන දිනයෙහි ඔබේ නමින් හා ඔබේ පියාගේ නමින් අමතනු ලබන්නේය. එබැවින් ඔබ යහපත් නාමයන් තබාගන්න” යනුවෙන් නබි (සල්* තුමන් ප‍්‍රකාශ කළහ. (මූලාශ‍්‍රය: අබූදාවුද්*.
ශාස්තෘවරුන්ගේ නාමයන් තැබීම :
අබූදාවුද්හි සඳහන් වන (4950* හදීසයෙහි ”ඔබ ශාස්තෘවරුන්ගේ නාමයන් තබාගන්න” යැයි නබි (සල්* තුමන් පැවසූහ. ඒ වගේම ඉමාම් බුහාරි (රහ්* තම බුහාරි නම් ග‍්‍රන්ථයෙහි ”¥තවරුන්ගේ නාමයන් තැබීම සඳහා සාධක ඉදිරිපත් කරයි. (බලන්න හදීස් අංක: 6194, 6195, 6196, 6197*. මේ සියල්ල නබි වරුන්ගේ නාමයන් තැබීම යහපත් බවට පවතින සාධකය.
යෙදීමට තහනම් නාමයන්:
”මතු දිනයෙහි අල්ලාහ් ඉදිරියෙහි ඉතා පිළිකුල් වූ නාමය වන්නේ, කෙනෙකු තමන්ට ”මලිකුල් අම්ලාක්” රජවරුන්ගේ රජා යන නාමය තබා ගැනීමයි” යනුවෙන් නබි (සල්* තුමන් පැවසූහ. (මූලාශ‍්‍රය: බුහාරි 6205*.
අල්ලාහ්ට පමණක් ආවේනික වූ නාමයන් කෙනෙකු තැබීමෙන් වැළකී සිටිය යුතුයි. ”ෂාහුල් හමීද්” ප‍්‍රශංසාවට ලද් රජා. මෙවැනි නම් ඇති අය, එය ”අබ්දුල් හමීද්” යනුවෙන් වෙනස් කරගත යුතුයි.
ෙෂෙතාන්ගේ නාමයන්:
සැම විටම මිනිසා වැරදි ක‍්‍රියාවන් කෙරෙහි පොළඹවන ෂෙයිතාන්ගේ නාමයන් තැබීමෙන් වැළකිය යුතුය. එසේ යෙදීම සපුරා තහනම්ය. ෙෂෙතාන්ට ”කන්සබ්, වල්ලාහ්, අල් අව්වර්, අජ්දබ්” වැනි නාමයන් ඇත. මෙවැනි නාමයන් නැබීමෙන් වැළිකය යුතුයි. පහත සඳහන් පුවත මෙයට හොඳ නිදසුනකි: නබි (සල්* තුමන්ගේ අවදියෙහි ”හුබාබ්” යන නමින් සිටී කෙනෙකුගේ නම වෙනස් කළ නබි (සල්* තුමන් ඔහුට ”අබ්දුල්ලාහ්” යනුවෙන් නමක් තැබුවේය. පසුව ”හුබාබ්” යනු ෙෂෙතාන්” යැයි පැවසූහ. (මූලාශ‍්‍රය: අබ්දුර්රස්සාක් 19749*.
අල්ලාහ්ට පමණක් ආවේනික වූ නාමයන් තැබීම :
අල්ලාහ්ට පමණක් ආවේනික වූ නාමයන් තැබීම ද නබි (සල්* තුමන් තහනම් කළහ. ”හනීස් තම ගෝති‍්‍රකයින් සමග නබි (සල්* තුමන් හමුවීම සඳහා මදීනාවට පැමිණියේය. එම ගෝත‍්‍රිකයින් ඔහුව ”අබුල් හකම්” (නීතියේ පියා* යනුවෙන් ඇමතීම නබි (සල්* තුමන් ශ‍්‍රවණය කළේය. එවිට නබි (සල්* තුමන් ඔහු කැඳවා අල්ලාහ් පමණයි නීතිය ස්ථාපිත කරන්නා. නීතිය ඔහුට අයිති දෙයකි. එබැවින් ඔබ අබුල් හකම් (නීතියේ පියා* යන නාමය තබා ගැනීමෙන් වළකින්න යනුවෙන් පැවසූහ. එවිට ඔහු මාගේ ගෝත‍්‍රිකයින් අතර යම් මත භේද ඇතිවූ විට ඔවුන් පැමිණෙන්නේ මා වෙතය. එවින් මා ඔවුන් අතර විනිශ්චය කරන අතර, එම විනිශ්චය ඔවුන් පිළිගනි. එවිට නබි (සල්* තුමන් මෙය ඉතා යහපත් ක‍්‍රියාවක් යැයි පවසා. ඔබට දරුවන් සිටිනවාද? යැයි විමසූහ. එවිට ඔහු ”ෂුෙරෙහ්, මස්ලමා, අබ්දුල්ලාහ්” යනුවෙන් දරුවන් තිදෙකෙු සිටින බව ඔහු පිළිතුරු දුන්නේය. ඒ තිදෙනා අතුරින් ප‍්‍රථමයා කවුදැයි නබි (සල්* තුමන් ප‍්‍රශ්න කළ විට ඔහු ෂුෙරෙහ් යනුවෙන් පිළිතුරු දුන්නේය. එසේ නම් මින් ඉදිරියට ඔබ ”අබූ ෂුෙරෙහ්” යනුවෙන් නම තබාගන්න යැයි නියෝග කළහ” (මූලාශ‍්‍රය: අබූදාවුද් 4955*.
අල්ලාහ්ගේ නාමයන් අතුරින් ”අල්හකම්, අස්සමද්” වැනි නාමයන් තබා ගැනීම හෝ නැතහොත් අබූ (පියා* එයත් සමග එක් කර තබා ගැනීම හෝ තහනම් යනු ඉහත සඳහන් නබි වදනින් තහවුරු වෙයි. එනමුත් අල්ලාහ්ගේ නාමයන් ඉදිරියේ ”අබ්ද්” (දාසයා* යන වචනය යොදා ඇමතිය හැක. එවැනි නාමයන් අල්ලාහ් ප‍්‍රිය කරන බව ඉහත සඳහන් කළෙමු.
තවත් සමහරුන් කරන වරදක් නම්: ”අබ්ද්” (දාසයා* යන වචනය අල්ලාහ්ගේ නාමයන් හැර වෙනත් නාමයන් ඉදිරියේ තැබීම.
උදාහරණයට: ”අබ්දුල් හසන්, (හසන්ගේ දාසයා* අබ්දුර් රසූල් (රසූල්ගේ දාසයා*, අබ්දුල් මුත්තලිබ් (මුත්තලිබ්ගේ දාසයා*. මෙයද සපුරා තහනම්ය.
අපි‍්‍රය පිළිකුල් නාමයන් :
මුසයියබ් ඉබ්නු හසන් (රල්* වරක් මෙසේ පැවසූහ: ”මාගේ පියානන් හසන් ඉබ්නු අබී වහ්බ් (රලි* වරක් නබි (සල්* තුමන් වෙත පැමිණියේය. එවිට නබි (සල්* තුමන් ඔබේ නම කුමක්ද? යනුවෙන් විමසූහ. එයට ඔහු මාගේ නම හස්‘න් حَزْن (ශෝකය* යැයි පිළිතුරු දුන්හ. නබි (සල්* තුමන් (නැත* ඔබ මින් පසු ”සහ්ල්” سَهْل (සැහැල්ලූ* යැයි පැවසූහ. එයට ඔහු මාගේ පියා තැබූ නාමය මා වෙනස් නොකරමි යැයි පැවසුවේය. ඉන් පසු අපේ පවුලේ ශෝකය අඛණ්ඩව පැවතුනි” (මූලාශ‍්‍රය: බුහාරි 6190*.
අවශ්‍යතාවන් මතුවූ විට නම වෙනස් කරගැනීම:
යම් හේතුවක් මත නම වෙනස් කිරීමට අවශ්‍යතාවක් මතුවූ විට එය වෙනස් කරගැනීමට කිසිදු තහනමක් ඉස්ලාම් තුළ නැත.
නබි (සල්* තුමන් ”ආසියා” عَاصِيَة (පාපිෂ්ට*යන නාමය වෙනස් කර ”ජමීලා” جَمِيْلَة (මනරම්*යන නාමය තැබූහ. (විස්තර කරන්නේ: අබ්දුල්ලාහ් ඉබ්නු උමර් (රලි*, මූලාශ‍්‍රයන්: මුස්ලිම්, අබූදාවූද්, තිර්මිදි, ඉබ්නු හිබ්බාන්*.
ෙසෙනබ් (රලි* තුමියට ආරම්භයේ ”බර්රා” بَرَّة (පුණ්‍ය වන්තිනිය* නම තිබිනි. එවිට ඇය විසින්ම ඇයව පරිශුද්ධ කරගන්නා බව ජනයා අතර මතයක් පැතිරෙන්න විය. එවිට අල්ලාහ්ගේ ශාස්තෘවරයානන් ඇයට ”ෙසෙනබ්” زَيْنَب (සුවඳ හා ලස්සන මල*යන නම තැබූහ” (මූලාශ‍්‍රය: බුහාරි 6192*.
සකස් කිරීම: අබූ අස්මා