”මාගේ ජනතාවනි අල්ලාහ්ගේ ඇරයුමට ඇහුම්කන් දෙන්න” යන දේව පාඨය ප‍්‍රත්‍යක්‍ෂ කරන්නා සේ සැකසුනු කැඳවුම් කරුවෙකුගේ ප‍්‍රකාශය මෙන්, ඉස්ලාමීය කැඳවුම් කරුවෙකු හා ප‍්‍රවීනයෙකු වන ”අලි බිලෝසින්” (රෂ්යා* රුසියානු ජනතාවට තම හද පත්ලෙන් කෙරෙන ඇරයුම.
ඔහුගේ නිර්මාණයන් හා දේශණයන් තම සමාජය ඉස්ලාම් කරා කැඳවන විලාශයෙන් පවති. මාර්ක්ස් වාදයෙහි හා කිතු දහමෙහි නම් දරපු කෙනෙකු සේම අවසන් වශයෙන් ඉස්ලාම් තුළද නොසැලූනු චරිතයක් වේ.
කොමියුනිස් වාදයෙහි ආචාර්්‍ය වරයෙකු වන මෙම කුලපතිවරයා එය තමන්ගේ ජීවය වශයෙන් සළකා කි‍්‍රයා කළ කෙනෙකි. එය කරා සමාජය කැඳවූ කෙනෙකි.
කොම්යුනිසයෙහි සිට කිතු දහමට ප‍්‍රවිශ්ට වූ ඔහු, නැගෙනහිර ආර්ඩොතොක්ස් සංකල්පයෙහි විශාරදයකු වී ඔවුන්ගේ ප‍්‍රධාන ආගමික නායකයකු වශයෙන් කටයුතු කර ඇත. පසුව ඔහු තුළ ක්ෂනිකව ඇතිවූ වෙනස නිසා, ඉස්ලාම් දහම පිළිගත් බව ප‍්‍රසිද්ධියෙහි ප‍්‍රකාශ කිරීම කිතු සභාවෙහි කුළුණු සෙලවෙන්නට විය.
මෙය දරාගන්නට නොහැකි වූ ආර්ඩෝතොක්ස් නිකායේ සභාපති (කිතුවරුන්ගේ එක් කොටසක්* මොහුට ආත්ම 7 කට විනාශය ඇතිවේවා! යනුවෙන් ශාපකර ඇත.
කුවෛටයෙහි සිට මුද්‍රණය කරන අල්මුජ්තමඃ නම් සඟරාව ඔහු සමග කළ පිළිසඳරයි මේ:
අල්මුජ්තමඃ :- ඔබගේ නම? ඔබ ගැන කෙටියෙන් විස්තර කළා නම්.
බිලෝසින්:- මාගේ නම ”අලි බිලෝසින්” කොමියුනිස් වාදයෙහි ආචාර්්‍ය වරයෙකු වන මම දේශපාලනයෙහි ද ඩිප්ලෝමා කර ඇත්තෙමි. සෝවියත් රුසියාව එකට පැවතුනු කාලයෙහි දර්ශණය පිළිබඳ කුලපති වශයෙන් කටයුතු කළෙමි. නමුත් මාර්ක්ස්ගේ (අදේවවාදි* සංකල්පය කෙරෙහි එතරම් මා තුළ කැමැත්තක් නොවීය. එහි යම් අඩුවක් පවතින බව මා තුළ දුටුවෙමි. සැබවින්ම මෙම විශ්වය මැවූ මැවුම් කරුවෙකු සිටීම අවශ්‍යයි මා තීරණය කළෙමි. මේ පසුබිම තුළ සිටයි මා කිතු දහම පිළිබඳ විශ්ලේෂනය සඳහා ඒ පිළිබඳ හැදෑරීම සඳහා දවසක් කිතු සභාවට ගියෙමි. ඉන් පසු එය පිළිගෙන කිතු දහම ප‍්‍රචාරය කරන කිතු පූජකවරයෙකු වුනෙමි. සෝවියත් රුසියාවෙහි බෙදීමෙන් පසු කිතු සභාවෙහි ආධාරය ඇතුව ප‍්‍රථම වතාවට රුසියානු පාර්ලිමේන්තුවට තේරි පත්වී, සිව් වසරක් රුසියානු පාර්ලිමේන්තුවෙහි උප සභාපති වශයෙන් කටයුතු කළෙමි.
අල්මුජ්තමඃ : රුසියානු පාර්ලිමේන්තුවෙහි ඔබගේ වැඩ කොටස කෙසේ පැවතුනේද?
බිලෝසින්: පාර්ලිමේන්තුවෙහි ආගමික සංගමයන්හි සභාපති වශයෙන් සිටියෙමි. ජනතාව තමන් නියෝජනය කරන දහම නිදහසේ පිළිපැදිය යුතුයි, යන අරමුණින් ආගමික නිදහස පිළිබඳ නීති මාළාව සකස් කළෙමි. රුසියානු පාර්ලිමේන්තුවෙහි සිව් වසරක රාජකාරිය නිමවීමත් සමග මාගේ මුල් රාජකාරිය වූ ආගමික ප‍්‍රචාරක කටයුතු වල නියැලූනෙමි.
අල්මුජ්තමඃ : කිතු දහමෙන් ඔබ නික්වීමට හේතුව?
බිලෝසින්: පාර්ලිමේන්තු රාජ කාරිවලින් යළිත් කිතු සභාවට පැමිණීමෙන් පසු, බටහිර හා නැගෙනහිර කිතු දහම පිළිබඳ පුළුල්ව කියවීමට පටන් ගත්තෙමි. ඒ දෙක අතර පැහැදිළි හා මවිතයට පත් සුළු පරස්පරතාවයන් දැක ගන්නට හැකි විය. විශේෂයෙන් යේසූස් වහන්සේ, එතුමන් තුළ පැවතුනු මිනිස් ස්වභාවය, දේව ලක්‍ෂණ, තවද ති‍්‍රත්වය ආදීන් අතර පැහැදිළි මත භේදයන් පැවතුනි. මෙය ඒක දේවත්වයට පට හැනි මතය පමණක් නොව, තර්කන බුද්ධියටද පටහැනි සංකල්පයක් වශයෙන් තීරණය කළෙමි. ඉන්පසු කාලය මුළුල්ලේ කිතු දහමෙන් දුරස්වෙන්නට පටන් ගත්තෙමි.
මෙම තත්ත්වය කිතු දහම සත්‍යට පටහැනි සංකල්පයක් යනු අවංකවම මා තුළ ඒත්තු ගන්වපු කාරණාවක් විය. දිනින් දින මා කිතු දහමෙන් ඈත් වී ඒකීය දෙවියෙකු කෙරෙහි විශ්වාසය (ඇති කෙනෙකු වශයෙන් මා දැක්කෙමි* මා තුළ ගොඩනැගෙමින් පැවතුනි. ඇත්ත වශයෙන්ම මෙවැනි තීරණයකට එළඹීම මාගේ පසුබිම තුළ අපහසු කාර්්‍යයක් විය. මන්ද මා අවුරුදු 16ක් කිතු දහම ප‍්‍රචාරය කළ ආගමික නායකයෙකු වශයෙන් සිටි කෙනෙකි. කිතු දහම සත්‍යවූ දහම වශයෙන් පිළිගෙන ජීවත් වූ පුද්ගලයෙකි.
අල්මුජ්තමඃ :- එනම් ඔබ කිතු දහමෙහි ඒකීය දෙවි කෙනෙකු විශ්වාස කරමින් සිටියා හැරෙන්නට මුස්ලිමෙකු වශයෙන් නොසිටියේය?
බිලෝසින්:- එසේය මා මෙම කාල වකවානුව තුළ ඒක දේව සංකල්පයක් පිළිබඳ පවසන ආගමක් පිළිබඳ දැන නොසිටියෙමි. ඉස්ලාම් පිළිබඳ කෘතියක් හෝ මා කියවා නොසිටියෙමි. ”කරාට්සොපිටිස්කි” යන විශාරදයෙකු විසින් රුසියානු මාධ්‍යයට පරිවර්තනය කළ ශුද්ධවූ අල්කුර්ආන් පරිවර්තනය මට අවබෝධ කරගැනීමට අපොහොසත් විය.
රුසියානු රූපවාහිනි නාලිකාවක් විසින් දිනක් ”ඊදුල් අල්හා” හජ් උත්සවය නිමිත්තෙන් විශේෂ වැඩසටහනක් විකාශනය කළේය. එම වැඩසටහන තුළින් ඉස්ලාම් පිළිබඳව හා එහි මූල ධර්මයන් පිළිබඳ පැහැදිළි කළ අතර ඉස්ලාම් ඒක දේවත්වය කරා කැඳවන දහමක් වශයෙන් විස්තර කරන ලදි. මෙය මා බොහෝ දුරට ආකර්ෂනය කරන්නට විය. එම අවස්ථාවෙහි මා තුළ පැවතුනු අඥානයන්ගෙන් මිදුනු බවත් මෙම දහම වෙනුවෙන් මාගේ සිත විවෘත වූ බවත් මට හැඟුනි. මා තුළ මා මුස්ලිමෙකු වශයෙන් තීරණය කර මාගේ ඉස්ලාමීය වෙනස පිළිබඳ ප‍්‍රසිද්ධියට පත්කර පුවත් පතකට ලීවෙමි. එය එම පුවත් පතෙහි පළවීමත් සමග මට ඇතිවුනු සතුට වචනවලින් වර්ණනා කිරීමට නොහැකි තරම්ය. මෙය අවුරුදු හතකට පෙර සිදුවූ සිදුවීමකි.
අල්මුජ්තමඃ :- ජනතාව අතර මෙහි බලපෑම කුමන ආකාරයෙන් පැවතුනේද?
බිලෝසින්: මා කිතු දහමෙහි පූජකවරයෙකු වශයෙන් හා මහත් ගරුත්වයට පාත‍්‍රවූ කෙනෙකු වශයෙන් හා කිතු සභාවෙහි අධාරයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට පිවිසී එහි උප සභාපති වශයෙන් පමණක් නොව ආගමික සංගම් හි නායකයා වශයෙන්ද කටයුතු කළ කෙනෙකු වශයෙන් මෙය මහත් අර්බුදයක් මතු කළ අතර විශේෂයෙන් කිතු සභාව තුළින් දැඩි විරෝධතාවන් මතු විය.
ජන මාධ්‍යයන් සෘජුව මට සම්බන්ධවී අදහස් විමසන්නට විය. හැම පුවත් පතක්ම සඟරාවක්ම මාගේ ඉස්ලාමීය වෙනස පිළිබඳ ලියන්නට විය. එක් පැත්තකින් සුභවාදීව ලියූ අතරම තවත් පැත්තකින් ද්වේෂ සහගතවද ලියන්නට විය. එම නිමේෂය පටන් මා ඉස්ලාම් දහම ප‍්‍රචාරය කරන ප‍්‍රචාරකයෙකු වශයෙන් කටයුතු කිරීමට පටන් ගත්තෙමි. එම අවදියේ රූපවාහිනි ආයතනයක වැසටහන් නිෂ්පාදක වශයෙන් කටයුතු කිරීමට මට ඇරයුමක් ලැබිනි. මා අවුරුදු දෙකක් එහි සේවය කළෙමි.
ආර්ඩෝතොක්ස් (රෝමානිය* කිතු සභාව මට හා මගේ 7 පරම්පරාවට විනාශය අත්වීම සඳහා ශාප තීරණයක් සම්මත කළේය. ඒ පමණක් නොව මාගේ ලේ ඥාතීන් කැඳවා මාත් සමග පවතින සියළු සම්බන්ධතාවන් නතර කරන ලෙස නියෝග කළේය.
අල්මුජ්තමඃ :- ලේ ඥාතීන්ගේ සම්බන්ධතාවය ඔබට අහිමිවී යෑම ඔබගේ සිත් තුළ යම් බලපෑමක් ඇති කළේද?
බිලෝසින්:- ඇත්ත වශයෙන්ම එම තීරණය නිසා මා මානසිකව සෑහෙන ලොකු පීඩනයක් වින්ඳෙමි. මාගේ ලේ ඥාතීන් මගෙන් ඈත්වීම නිසා මා තනිවූ පුද්ගලයෙකු වශයෙන් සිටියෙමි. නමුත් පසුව එය මට හුරු විය. ඒ වගේම ඉස්ලාමීය සහෝදරත්වය තුළින් අල්ලාහ් ඒ අඩුව මට පිරිමසා දුන්නේය. අල්ලාහ්ට සියළු ප‍්‍රශංසා හිමිය.
අල්මුජ්තමඃ :- රූපවාහිනි වැඩසටහනක් නැරඹීම තුළින් ඉස්ලාම් දහමට ඇතුල් වූ ඔබ එයත් සමග ඉස්ලාමීය ප‍්‍රචාරකයකු වශයෙන් කටයුතු කළේය, ඒ වන විට ඔබගේ ඉස්ලාමීය දැනුම කුමන මට්මටකද පැවතුනේ?
බිලෝසින්:- ඉස්ලාම් පිළිබඳ සෑහීමට පත්විය හැකි තරම් දැනුමක් මා තුළ නොවීය. ඒ අංශයෙන් මා දුර්වලව සිටියෙමි. එම අවස්ථාවෙහි මට නිසි ලෙස සලාතය පවා ඉටු කිරීමට නොදන්නේය. උපවාසය අනිවාර්්‍ය බව මා නොදැන සිටියෙමි. ඉස්ලාම් පිළිබඳ පහදා දෙන මුස්ලිමෙකු හෝ හමු නොවී ඉස්ලාම් පිළිබඳ කිසිදු කෘතියක් නොකියවායි මා ඉස්ලාම් දහප පිළිගත්තේ. ඉස්ලාම් පවසන ඒක දේව සංකල්පයයි මා ඉස්ලාම් කරා ආකර්ෂණය කළේ. නමුත් පසුව ස්වයංව පොත් කියවීම තුළන් මුස්ලිම් කැඳවුම් කරුවන්ගේ සහය ඇතුව ඉස්ලාම් පිළිබඳ දැනගත්තෙමි.
අල්මුජ්තමඃ:- ඔබගේ කෘතීන් පිළිබඳ කෙටියෙන් විස්තර කළොත්.
බිලෝසින් :- මාගේ ප‍්‍රථම කෘතිය ”අල්ලාහ් දෙසට සමීප කරවන නියම මග” යන කෘතියයි. එම කෘතියෙහි ඉස්ලාම් පිළිබඳ පුළුල්ව විස්තර කර ඇත්තෙමි. එය බොහෝ වාර ගණන් මුද්‍රණය වී ඇත. මේ වන විට ලක්‍ෂයකට අධිකව මෙම කෘතිය මුද්‍රණය වී ඇත. රුසියානු භාෂාව කථා කරන දහස් සංඛ්‍යාත ජනතාව මෙය කියවා ඉස්ලාම් දහම පිළගෙන ඇත යනුවෙන් මා පැවසූවත් එය අතිශෝක්තියක් නොවේ.
මාගේ දෙවැනි කෘතිය ”ෂිර්ක්හි (අල්ලාහ්ට ආදේශයන් ඇති කිරීමේ* ආරම්භය” යන කෘතියයි. මෙම කෘතිය තුළින් ඉස්ලාම් හි ඒක දේව සංකල්පයෙහි අවශ්‍යාතාවය පිළිබඳ පැහැදිළි කරන අතර අල්ලාහ්ට හවුල් කරුවන් ඇති කිරීමේ භයානකත්වය පැහැදිළි කර ඇත. මෙය දැනුම ලද් සමාජයක් වෙනුවෙන් ලියා ඇත.
තෙවැනි කෘතිය ”නවක මුස්ලිම් වරුන්ගේ දෘෂ්ටියෙන් බයිබලය” මෙම කෘතිය තුළින් බයිබලයහි පවතින අඩු ලූහුඬුකම් හා මත භේදයන් පිළිබඳ මනා ලෙස, මාතෘකා අනූව විග‍්‍රහ කරන කෘතියකි. යේසූස් වහන්සේට දේවත්වයක් පවතින බව විශ්වාස කරන කිතු ප‍්‍රවීනයන් වෙනුවෙන් මෙය ලියා ඇත. තවද විවිධ මාතෘකාවන් යටතේ මාගේ නිර්මාණයන් ඇත.
අල්මුජ්තමඃ :- කෘතියන් ලිවීම හැර වෙනත් ඔබගේ කි‍්‍රයා කාරිත්වය පිළිබඳ පවසනවා නම්.
බිලෝසින්:- රුසියානු අග නුවර වන මොස්කෝව මුල් කොටගෙන ”අස්සිරාතුල් මුස්තකීම් (නිවැරදි මග*” යන නමින් ඉස්ලාමීය ආයතනයක් පිහිටා එහි අධ්‍යක්‍ෂවරයා වශයෙන් කටයුතු කරමින් සිටිමි. මෙය මුස්ලිම් නොවන සහෝදරවරුන් ඉස්ලාම් කරා කැඳවීමට මුල් තැන දෙන අතර නවක මුස්ලිම් වරුන් කෙරෙහිද වැඩි අවදානයක් යොමු කරයි. තවද අපගේ වෙබ් අඩවියක්ද ඇත. රුසියානු මුස්ලිම්වරුන්ගේ පුවත් පත් සංගම් සභාපති වශයෙන්ද කටයුතු කරන අතර රුසියානු මට්ටමේ ආගමික විශාරදයන් වශයෙන් සිටින්නන්ට උපදේසක වශයෙන් කටයුතු කරමි.
අල්මුජ්තමඃ :- රුසියාවෙහි නවක මුස්ලිම්වරුන්ගේ මානසිකත්වය පිළිබඳ පැවසුවොත්.
බිලෝසින්:- ලේ ඥාතීන් හා මිත‍්‍රයින් සමග පවතින සම්බන්ධකම් නැතිවී යෑම මහත් දුකකි. ඒ වෙනුවට චෙච්නියානුවන් තාත්තාරිවරුන් තජිකිස්තානුවන් සමග අළුත් මිත‍්‍රත්වයක් ගොඩනැගීමද අමාරු කාර්්‍යයකි.
ඒ අතර තුර සෙසු ජනතාව කිතු දහමෙහි ජීවත් වී සෙසු රුසියානුවන්ව සුභවාදීව දැකීමේ තත්ත්වයක් සම්පූර්ණයෙන් නැත. ඔවුන්ව අසාධාරණයක් කළ අය වශයෙන් පොදු ජනයාගේ දේපළ සම්පත් හූරා කෑ ඔවුන්ගේ අයිතීන්ට හානි කළවුන් වශයෙන් දකි. මේ සියළු ජනයාගේ සිත් සතන් තුළට කිඳා බස ඇත. මොවුන් සිද්ධස්ථානවලට ඇතුල් වූ විට නවක මුස්ලිම් වරු වශයෙන් පිළි නොගෙන පන්න දමන තත්ත්වයකි. ආර්ඩෝතොක්ස් (මනඃකල්පිත රෝමානු සංකල්පයක් පිළිපදින* ජනතාවත් සමග එක් නොවී සිටීමට එම සිද්ධස්ථාන සමග ගිවිසුමක්ද අත්සන් තබා ඇත. එසේ ඔවුන් ප‍්‍රවිශ්ටවූ විට ඔවුන්ගේ සිද්ධස්ථාන වලට යළි හරවා යවනු ලබයි.
නවක මුස්ලිම් වරුන්ගේ අධ්‍යාපනය සඳහා එක් ආයතනයක් පිහිටුවා ගැනීමට පවා අසීරු කාර්්‍යකි. ඔවුන්ගේ සංඛ්‍යාව මොස්කෝවෙහි පමණක් දහදාහ ඉක්මවයි. දිනින් දින එම සංඛ්‍යාව වැඩිවෙමින් පවති. ඔවුනතුරින් විශ්ව විiාල කුලපතිවරුන් නීතිඥයන් නීතිපතිවරුන් ඉංජිනේරුවන් ශිෂ්‍යන් ආදි සෑම පංතියකම අය සිටිති.
ඔවුන් උනන්දුවෙන් ඉස්ලාම් පිළිබඳ සොයා හදාරති. සමහර ඉස්ලාමීය පාසැල්වල භාගයටත් අධික අය නවක මුස්ලිම්වරු වේ. නවක මුස්ලිම් වරු මුහුණ දෙන තවත් ප‍්‍රශ්නයක් නම් එයයි විවාහය. එහිදීත් කාන්තාවන්ගේ ආරක්‍ෂාව යනු මහත් ප‍්‍රශ්නයකි. ඔවුන් සළකන විට පැරණි සිරිත් විරිත් නැතහොත් ගෝති‍්‍රක ක‍්‍රමය කොහෙත්ම නොගැලපෙයි. (මේ කරුණු වලට ඉස්ලාම් විරුද්ධය*.
අල්මුජ්තමඃ :- මුස්ලිම් නොවන රුසියානුවන් ඉස්ලාම් කරා කැඳවීමෙන් ඔබ ලද අත්දැකීම්
බිලෝසින්:- රුසියානුවන්ගෙන් බහුතරයක් කිසිදු විශ්වාසයක් නොමැති අය වේ. පුරාවෘත්ත කතාවන් විශ්වාස කරති. එනමුත් කෘතීන් සිනිමාව රූපවාහිනි නාලිකාවන් ජනතාව අතර පැතිර ඇති කථාවන් මේ කිතු දහම පිළිබඳ දැන සිටි. කෙතරම් දුරට කිවහොත් යෙසූස් වහන්සේගේ රූපය නාට්‍යක් වශයෙන් දකි. එබැවින් ප‍්‍රථමයෙන් ඔවුන්ගේ සිත් තුළ ශාස්තෘවරුන් යනු කව්ද? ඔවුන්ගේ ගරුත්වය කුමක්ද? යනු අවධාරණය කළ යුතුයි. ඉන් පසු යේසුස් වහන්සේ පිළිබඳ කිතු දහමෙහි පවතින වැරදි ආකල්පයන් මුලිනුපුටා දැමිය යුත්තේ. මුල් අවදියේ කිතු විද්වතුන් ලියු කෘතින් සිද්ධින් පිළිබඳ පරස්පර අදහස් ඉදිරිපත් කරති. මෙයට කැමති ආකාරයට කෙනෙකුට විස්තර කළ හැක. නමුත් යේසුස් වහන්සේ පිළිබඳ ඉස්ලාමීය දෘෂ්ටිය ඉතා ඥානාන්විත හා බුද්ධිගෝචර වේ. ඉන් පසු කිතුවරුන් විසින් ඉස්ලාම් පිළිබඳ වැරදි ප‍්‍රතිරූපයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා මාධ්‍යයන් ඔස්සේ ගෙන ඊනියා ප‍්‍රචාරයන්ට නියම පිළියම් යෙදිය යුතුයි. ඉන් පසු විශ්වයේ එකම මැවුම් කරුවානන් වන අල්ලාහ්ට හවුල් කරුවන් ඇති කිරීමේ ඇති භයානකත්වය පිළිබඳ සමාජයට පහදා දිය යුතුයි. මෙම කි‍්‍රයා මාර්ගයන් අපි ගන්නා විට මිනිස් සිත් සතන් අතරට යෑමේ මග විවෘත වන අතර ඉන් පසු ඉතිරිව පවතින්නේ පිවිතුරු චේතානව හා අල්ලාහ්ගේ දයාව පමණි.
අල්මුජ්තමඃ :- ඔබ මුහුණ දෙන අභියෝග කුමක්ද? එම අභියෝග ඔබ භාරගන්නේ කෙසේද?
බිලෝසින්:- රුසියානු ජනතාවට වචනවලින් තේරුම් කර දීම යනු අපහසු කාර්්‍යයකි. ඉස්ලාමීය කෝනයෙන් රුසියානු සංස්කෘතික අන්‍යනතාවයන් පහදා දිය යුතුයි. එනම් ඉස්ලාම් ඉතිහාසය, තර්කන වාදය, සාහිත්‍ය කෙසේ දකීද යනු ”ඩෝල්ස් ඩොවි ඩෝස් ඩෝපිස්කි” වෙනත් මධ්‍යස්ත විද්වතුන්ගේ කෘතීන් ආශ‍්‍රයෙන් පහදා දිය හැක.
ඒ වගේම ඉස්ලාමීය මූලික ප‍්‍රතිපත්තීන් ඉස්ලාම් දහම පිළිබඳ පැරණි රුසියානුවන්ට ඔවුන්ගේ භාෂාවෙන්ම ඔවුන් වෙත රැුගෙන යෑමෙන් ශුද්ධවූ අල්කුර්ආනය නිසි ලෙස පරිවර්තනය කර (කුෆ්ර් ප‍්‍රතික්‍ෂේපත්වය* (ෂිර්ක්: ආදේශයන් ගැනීම* (තව්හීද්: ඒක දේව සංකල්පය* (රූහ්: ජීවය* (වලි: වගකියන්නා* (වසීලා: මාධ්‍යය* ආදි ඒ වගේම වෙනත් ඉස්ලාමීය ව්‍යවහාරයෙහි පවතින වචනයන් කිතු ආකල්පයන් සමග රුසියානු ජනතාවගේ සංස්කෘතිය හා සාරධර්ම සමග සාපේක්‍ෂිව පැහැදිළි කිරීම මගින් මෙයින් ජය ගත හැක.
පරිවර්තනය: අබූඅස්මා.
www.yayuthumaga.com