විශ්වය මැවීමට පෙර සිටම අල්ලාහ් සිට ඇත. කිසිවෙකු අල්ලාහ්ව ප්‍රසුත කලේ නැත ඔහුගෙන් කිසිවෙකු ප්‍රසුත වන්නේද නැත. ඔහු සදාකාලිකය. ඔහු මවන්නාය, රූ සකසන්නාය, යම් දෙයක් මැවීමට ඔහුට කිසිවෙකුගේ උදව් උපකාර අවශ්‍ය වන්නේද නැත. ඔහු විශ්වය මවා පාලනය කරන්නාය. සෑම දෙයක්ම ඔහුගෙන්ම උදව් පතන්නේය. ඔහුට අලංකාර නාමයන් ඇත. ඒ සියල්ලෙන්ම ඔහුගේ ස්වහාවය කියා පාන්නේය. අල්-කුරානයේ අල්ලාහ් ගැන ඉතා නිවැරදි නිර්වචනයක් සහ ඔහුට අනිවාර්යේනෙන්ම තිබිය යුතු සහ ඔහුට තිබිය නොයුතු ගුණාංගයන් සඳහන් කොට ඇත.
අල්ලාහ්ගේ කිසිම ගුණාංගයකට අපගේ සීමාසහිත දැනුමෙන් අර්ථයන් දිය නොහැකිය. නබිතුමාගේ අනුගාමිකයින් පවා කුරානයේ සඳහන් වන දෙවියන්ගේ ගුණාංග ඒ අයුරින්ම පිළිගෙන ඇත. දෙවියන් පිලිබඳ අල්-කුරානයේ සඳහන් ගුණාංග මිනිසාගේ දැනුම උපයෝගී කරගනිමින් විස්තර කිරීමට යාමෙන් සිදු වන්නේ දෙවියන්ව යම් සංකල්පයකට සිමා කිරීමකි. එහෙත් දෙවියන්ව එවැනි දෙයකට සිමා කළ නොහැකිය. අල්ලාහ් ගැන තේරුම් ගත යුත්තේ අල්-කුරානයේ සඳහන් අකාරයටම පමණි.
නබිතුමාගේ අභාවයෙන් පසු කලීෆාවරුන්ගේ කාලයේදී ඉස්ලාම් දහම ලෝකයේ බොහෝ ප්‍රදේශයකට ව්‍යාප්ත වූ අතර අබ්බාසිවරුන්ගේ කාලයේදී ග්‍රීක දාර්ශනින පොත් පත් අරාබි බසට පරිවර්තනය කරන ලදී. එහි ප්‍රතිපලයක් ලෙස ප්ලේටෝ ඇරිස්ටෝටල් වැනි දාර්ශනිකයන්ගේ අදහස් මුස්ලිම්වරුන් අතර ප්‍රචලිත විය. ඉබ්නු සිනා, ෆාරබි වැනි අය එම යුගයේ බිහිවූ දාර්ශනිකයන් වේ. මෙම යුගයේදී දෙවියන් පිළිබඳව මුස්ලිම්වරුන් අතර තිබුණු විශ්වාසය දාර්ශනික අදහස් වලින් කිලිටි වූ අතර එම කාලයේදී මුස්ලිම්වරුන් අතර දෙවියන්ගේ ගුණාංග ඔවුන්ගේ දැනුමෙන් විස්තර කිරීමට යාමෙන් බොහෝ නිකායන් බිහි විය. එහෙත් නබිතුමා ජිවතුන් අතර සිටියදී එවැනි තත්වයක් තිබුනේ නැත.
දාර්ශනික අදහස් ඉස්ලාම් දහම තුල ඇතුල් වීමේ ප්‍රතිපලයක් ලෙස අල්-කුරානය දෙවියන්ගේ මැවීමක් ලෙස එක් පිරිසක් තර්ක කොට ඇත. එහෙත් අහමද් ඉබ්නු හම්බල් වැනි ශ්‍රේෂ්ට විද්වතුන් ඊට ප්‍රබල විරොදයක් දක්වා ඇත. තවද අල්-කුරානයේ ඉතා පැහැදිලිව දෙවියන් අර්ෂ් වලට ඉහලින් සිටින බව පවසා තිබියදී එය පිලි නොගන්නා පිරිසක්ද බිහි විය. ඉන් නොනැවතී අල්-කුරානයේ සහ නබි වදන්වල ඉතා පැහැදිලිව සඳහන් වන දෙවියන්ගේ තවත් බොහෝ ගුණාංගවලට කුරානයේ හෝ හදිස් වල නොමැති අර්ථයන් දී තිබේ. මේවා ඉස්ලාම් දහමට අළුත් දේවල්ය. එබැවින් ඒවා ප්‍රතික්ෂේප කළ යුතුය.
මරණයෙන් පසුව විශ්වාසවන්තයින්ට ස්වර්ගයේදී අල්ලාහ්ව දැකීමට ලැබෙන බව නබිතුමා ඉතා පැහැදිලිව සඳහන් කොට ඇත. සහිහ් අල්බුහාරි ග්‍රන්ථයේ අවසාන වෙළුමේ මේ පිලිබඳ පරිච්ජෙදයක්ම වෙන් කොට ඇත.
අද අපි සිටින්නේ සුහුෆි සංකල්ප වලින් ඉස්ලාමීය විශ්වාසය වෙලාගත් යුගයකය. එම විශ්වාසයන්ගේ බොහෝ දේවල් අල්-කුරානයේ හෝ අල්-හදිස්වල දැකිය නොහැකි කරුණුය. මේ නිසා නිවැරදි අකිදාව (Creed) සොයා දැනගැනීම සෑම මුස්ලිම්වරයෙකුගේම අනිවාර්ය වගකීමකි.
By Fasy Ajward.B.Sc(Sp.Phy)Hons.J.Pura,
Ex: Research officer at Ceylon Institute of Scientific and Industrial Research.