නබිතුමා නිර්මාණය කළ සෑම මස්ජිදයක්ම ඉතා චාම්ය. එම ගොඩනැගිලි සඳහා අධික ලෙස වියදම් කළේ නැත. එබැවින් එක්තරා අවස්තාවක කාන්තාර වැසියෙක් ඔහුගේ නොදැනුවත්කම නිසා මස්ජිදය තුල මුත්‍රා කොට ඇත. එම අවස්ථාවේදී නබිතුමා ඔහුට බැන වැදුනේ නැත. ඒ වෙනුවට ඔහුව තමන් වෙත කැඳවා දේවස්ථානයක දී හැසිරිය යුතු අන්දම කියා දී තිබේ. ඉන් පසුව එම ස්ථානයට වතුර බාල්දියක් හැලීමට නියම කොට ඇත.ඉස්ලාමිය දේවස්ථානයක සහ වෙනත් දේවස්ථාන අතර තිබෙන ප්‍රධාන වෙනස වන්නේ එහි පිළිම නොතිබීමයි. ඒ අනුව මස්ජිදයක දේව රූප හෝ සාස්තෘවරුන්ගේ රූප දැකිය නොහැකිය. එහි ප්‍රධාන වශයෙන් නැමදීම සඳහා විශාල ශාලාවක් දැකිය හැකිය.
මස්ජිදයක් පාලනය කිරීම සඳහා ගමේ මිනිසුන්ගෙන් යුත් භාරකාර මණ්ඩලයක් සිටිති. ඒ හැරුණු විට සලාතය මෙහෙයවීම සඳහා ඉමාම් වරයෙක් සහ සලාතය සඳහා කැඳවීමට මුඅස්සින් කෙනෙක් පත්කර ඇත. නැමදීමේ වෙලාව පැමිණි විට මුස්ලිම්වරු මස්ජිදයට ගොස් සලාතය ඉටු කරති. සිකුරාදා දිනයේදී ගමේ හෝ නගරයේ වෙසෙන සියළුම දෙනා ඒ සඳහා නියම කොට ඇති මස්ජිදයකට රැස්වන අතර දේශනයක් පැවැත්වීමෙන් පසු සලාතය ඉටු කරති.
මුස්ලිම්වරුන්ගේ ප්‍රධාන දේවස්ථානය මක්කාවේ පිහිටි කඃබාවයි. දෙවන ප්‍රධාන මස්ජිදය මදිනාවේ පිහිටි මස්ජිදුල් නබවි දේවස්ථානයයි. තුන්වන ප්‍රධාන මස්ජිදය වන්නේ ජෙරුසලමේ පිහිටි මස්ජිදුල් අක්සා ය. ඉන්පසු සිකුරාදා දේව මෙහෙය සිදුකරන සෑම මස්ජිදයක්ම ද අවසාන වශයෙන් අනෙක් සෑම මස්ජිදයක්ම ද වේ.
මක්කාවේ පිහිටි කඃබාව ලෝකයේ මුලින්ම නිර්මාණය කරන ලද මස්ජිදය වේ. එය ඉදිකළේ ඉබ්‍රාහිම් සහ ඔහුගේ පුත් ඉස්මයිල් යන නබිවරුන් දෙදෙනා විසිනි. එහි එක් මුල්ලක ස්වර්ගයෙන් පැමිණි ගලක් සවිකොට ඇත.
ලෝකයේ කොතැනක සිටියත් සලාතය ඉටුකළ යුත්තේ මක්කාවේ පිහිටි කඃබාව දෙසටය. එසේ කිරීමෙන් සෑම මුස්ලිම්වරයෙකුම නැමදීම සඳහා එකම දිශාවක් අනුගමනය කරනු ලැබේ.
නබිතුමා බොහෝ දේවල් සිදු කළේ මස්ජිදය මුල්කරගෙනය. ඇතැම් අවස්ථාවන්හිදී නබිතුමාව හමුවීමට පැමිණි දුතයින්ව පිළිගනු ලැබුවේ මස්ජිදය තුලය. ඇතැම් අවස්ථාවලදී පිට රටවලින් ලැබුණු භාණ්ඩ බෙදා දුන්නේද මස්ජිදය තුලදී ය. එහෙත් අද තිබෙන මස්ජිදයන්හි නැමදීමට වඩා දෙයක් සිදු වන්නේ නැත.
By Fasy Ajward.B.Sc(Sp.Phy)Hons.Jpura.
Ex: Research officer at Ceylon Institute of Scientific and Industrial Research.