පැහැදිලි කිරීම
ඉස්ලාමීය රාජ්‍යයක වෙසෙන මුස්ලිම් නොවන්නන් ව හඳුන්වන්නේ ‘දිම්මි’ වරුන් ලෙසය. ඔවුන්ට මුස්ලිම් රාජ්‍යයේ පුර්ණ ආරක්ෂාව සහතික කොට ඇත. වර්තමානයේ ආරක්ෂක බද්ද හා සමාන වූ ‘ජිස්යා’ නම් වූ බද්ද ගෙවීම තුළින් හමුදා සේවයෙන් ඔවුන් නිදහස් වන්නේය. හමුදාවට බැඳෙන ලෙස ඔවුන්ට බල කිරීමක් නොමැත.
සෑම මුස්ලිම් නොවන්නෙක්ම ‘ජිස්යා’ බදු ගෙවිය යුතු නොවන්නේය. සමහර පාර්ශවයන් ‘ජිස්යා’ බදු ගෙවීමෙන් වැළකී සිටීමට හැකිය. එම පාර්ශවයන් පිළිබඳ විස්තර සංක්ෂිප්තව පහතින් දක්වා ඇත්තෙමු.
1. කාන්තාවන් හා ළමුන්
2. ධනවත් වූවත් ආබාධිතයින්, අන්ධයින් හා වයෝවෘධයින්
3. දුප්පත් හා මානසික රෝගීන්
4. දෛනික වේතන උපයන්නන්, සේවකයින් හා කුලී කම්කරුවන්
5. ධනවත් වූවත් නිදන්ගත රෝගීන්
6. ආගමික නායකයින් හා සියලූම පුජක පක්ෂය
7. මුස්ලිම් නොවන්නෙකු ස්වේච්ඡාවෙන් හමුදා සේවයට බැඳී රට ආරක්ෂා කිරීමට ඉදිරිපත් වෙන අවස්ථාවක හා
8. මුස්ලිම් නොවන්නන් ව ආරක්ෂා කිරීමට පහසුකම් සැපයීමට ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය අපොහොසත් වන අවස්ථාවන්හි දී ‘ජිස්යා’ බදු ගෙවීමේ වගකීමෙන් නිදහස් වන්නේය.
(See Ibnul Qayyim, Ahkam Ahlul Dhimma, Volume1, pp.8, 15 and al-Shafi’, al-Umm¸ pp. 172-1)
ඕනෑම කාලවකවානුවක සෑම රජයකටම ගෙවනු ලබන බදු මුදල හා සමාන බද්දක් ලෙස මෙය සැලකිය හැක. සෑම පුරවැසියෙක්ම මහජන සේවාවන් නඩත්තු කිරීම පිණිස බදු මුදලක් ගෙවීමට අවශ්‍යය වන්නේය. උසාවි, පොලිස් සේවාව, මහජන සේවා කටයුතු, මංමාවත් හා පාලම් ඉඳිකිරීම හා අලුත්වැඩියා කිරීම හා මහජන යහපත සඳහා පවත්වාගෙන යන පොදු සේවාවන් සඳහා බදු අයකර ගැනීමේ අවශ්‍යතාව ඇත්තේය. මුස්ලිම්වරුන් ‘සකාත්’, ‘සදකතුල් ෆිත්ර්’ හා අනෙකුත් ‘සදකා’ නමින් හැඳින්වෙන පුණ්‍යමය දීමනා මගින් මෙම කටයුත්තට දායක වෙති. එහෙයින් මුස්ලිම් නොවන්නන්ගෙන් මෙවන් සුළු ‘ජිස්යා’ නමින් වූ බද්දක් අයකර ගැනීම පුදුමයට හේතුවක් නොවේ.
මෙලෙස ගෙවන්නට සිදුවන මුදල ඉස්ලාමීය රාජ්‍යයට පෙර ගෙවූ සාමාන්‍ය බදු මුදලට වඩා බෙහෙවින්ම ඉතා අල්ප ප්‍රමාණයකි.
මුස්ලිම්නොවන්නන්ට වඩා අධික බද්දක් මුස්ලිම්වරුන්ට ගෙවන්නට සිදු වී ඇති අතර එය ඔවුන්ගේ සියලුම සම්පත් මත පනවනු ලැබුවකි. මුස්ලිම් නොවන කාන්තාවන් ‘ජිස්යා’ බද්දෙන් නිදහස් අතර මුස්ලිම් ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපාර්ශවයම ‘සකාත්’ ගෙවියයුතු වන්නේය. මේ සියල්ල ගෙවමින් මුස්ලිම් නොවන්නන්ව ආරක්ෂා කිරීම මුස්ලිම්වරුන්ගේ වගකීමක් ව පවතී.
ඕනෑම යථාර්ථවාදී නිරීක්ෂකයෙකු විසින් මෙම නීතිය සාධාරණ නොවන්නේ මුස්ලිම්වරුන්ට මිස මුස්ලිම්නොවන්නන්ට නොවන බව තීන්දු කිරීමට ඇති යුක්ති සහගත ඉඩකඩ පිළිබඳව මුස්ලිම් භීතිකා කර්තෘ වරුන් සිතා බැලිය යුතු නොවේ ද?
මේ පිළිබඳ එක් වැදගත් උදාහරණයක්
“ඉස්ලාමීය රාජ්‍යයක ජීවත්වන මුස්ලිම් නොවන ප්‍රජාව ‘ජිස්යා’ බදු ගෙවීම හේතුවෙන් සැලසෙන සේවාවන් අතුරින් කිහිපයක් නම් ඔවුන් හමුදා සේවයෙන් නිදහස් වන අතර බාහිර ආක්‍රමණයකදී ඔවුන්ව ආරක්ෂා කිරීමට මුස්ලිම් හමුදාව බැඳී සිටීමය. ඉස්ලාමීය පාලනයේ විසු කිතුනු ප්‍රජාව ආරක්ෂා කිරීමට ප්‍රමාණවත් අයුරින් හමුදාව යෙදවීමට අපොහොසත් වූ තත්ත්වයක් උදාවූ එක් අවස්ථාවක ඔවුන්ගෙන් අයකරගෙන තිබූ ‘ජිස්යා’ බදු මුදල් රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරයෙන් ලබාගෙන ආපසු ගෙවීමට කටයුතු කරන ලදී. මෙම ක්‍රියාව ඔවුන්ගේ මහත් වූ සතුටට හේතු වූ අතර දෙවිඳුන් අයැදිමින් මුස්ලිම් හමුදාවට ජයග්‍රහණය පතා මෙලෙස යාඤා කළහ.
‘සතුරන් පරාජය කොට ආරක්ෂා සහිතව අප අතරට ආපසු ඒමට අල්ලාහ්ගේ උපකාරය ඔබට ලැබේවා. ඔබලා වෙනුවට සතුරන් ඔබගේ ස්ථානයේ සිටියා නම් අපට කිසිවක් ආපසු ලබා දෙනවා වෙනුවට අප සතු අනෙකුත් වස්තුන් ද කොල්ල කන්නට කටයුතු කරනු ඇත’ (ඉමාම් තබාරී – Tarikh Ath Tabari – Volume 1- Page 2050)
By: M.Ahmad Dahlan
www.yayuthumaga.com